Günümüzde birçok şirket personelinin motivasyonunu arttırmak ve şirkete bağlılık duygusunu geliştirmek için çeşitli etkinlik ve çalışmalarda bulunulduğu bilinmektedir.
Bu etkinlik ve çalışmalardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
· Halı saha maç organizasyonu giderleri,
· Piknik organizasyonu giderleri,
· Tiyatro ve müzik koro organizasyonu giderleri,
· Tatil organizasyonu giderleri,
· Şirket içi eğlence organizasyonları ve buna ilişkin davetiye bedeli giderleri,
· Hizmet hatıra ödülleri ve kutlama giderleri,
· Evlenme, doğum, hastalık, cenaze vb. nedenlerle gönderilen çiçek giderleri,
· Vefat ilan giderleri,
· Çalışma saatleri içerisinde personele dağıtılan ikramlar.
A- Şirket içinde katlanılan söz konusu giderlerin ticari kazançtan indirim konusu yapılıp yapılmayacağına ilişkin vergi düzenlemeleri nelerdir?
1- Kanun Açıklamaları
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6. maddesinde, kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerin uygulanacağı açıklanmıştır.
Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesi, safi kazancın tespitinde hangi giderlerin indirilebileceğini (11) bent halinde düzenlemiştir. Maddenin birinci bendinde “ticari kazancın elde edilmesi ve devamı için yapılan genel giderlerin” indirim konusu yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde;
Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.”
açıklamalarına yer verilmiştir.
2- Özelge Açıklamaları
· İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 22.08.2012 tarih, B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.29-2667 sayılı özelgesinde,
“Öte yandan, firma çalışanlarına hafta sonları düzenlenen halı saha spor etkinlikleri için yapılan harcamalar ise doğrudan ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesiyle ilgili olmadığından kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılamayacaktır.”
· İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 04.10.2013 tarih, 62030549-120[40-2013/477]-1649 sayılı özelgesinde,
“Bu hüküm ve açıklamalara göre, büronuzda çalışan personelin iş gücünü geliştirmek, performansını artırmak amacıyla konaklamaları için ödeyeceğiniz otel masraflarının mesleki faaliyetle ilgili bir gider olmaması nedeniyle serbest meslek kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, bu masrafların personelin ücretine yansıtılması ve ücrete ilişkin hükümlere göre vergilendirilmesi koşuluyla serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi mümkündür.”
· Sakarya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 14.07.2011 tarih, 07.1.GİB.4.54.15.01-110-2009-12-20 sayılı özelgesinde,
“Firmanız çalışanlarına verilen maç bileti bedelleri, ücret mahiyetinde olduğundan KDV nin konusuna girmemektedir. Dolayısıyla, bu mahiyetteki ödeme tutarları üzerinden KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır. Ayrıca söz konusu giderlerin, ücret bordrosuna dahil edilmek ve Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (1) numaralı bendine göre gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmak suretiyle ücret gideri olarak kazancın tespitinde indirimi kabul edildiğinden …….”
· Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 19.2.2007 tarih, 2292 sayılı özelgesinde,
“Şirket çalışanının katıldığı yurtiçindeki bir yüksek lisans programına ilişkin ödemelerinin, şirket tarafından karşılanan kısmının, ücret olarak vergilendirilmesi gerekir.”
· Düzce Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü’nün 15.05.2013 tarih, 13334133-KVK-02-3 sayılı özelgesinde,
“Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilebilmesi için yapılan genel giderlerin matrahtan indirilebilmesi için giderle kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında illiyet bağının bulunması, giderin keyfi olmaması, yani kazancın elde edilmesi için mecburi olarak yapılması, yapılan gider karşılığında gayrimaddi bir kıymet iktisap edilmemiş olması gerekir. Ayrıca, bu giderlerin tevsik edici belgelere dayanması (fatura, fatura yerine geçen vesikalar gibi) ve yasal kayıtlarda izlenmesi gerekmektedir.
………
Öte yandan, söz konusu giderlere ilişkin muvazaalı bir durumun tespit edilmesi durumunda gerekli cezai işlemlerin yapılacağı tabiidir.”
İfadelerine yer verilmiştir.
B- Sonuç
Yukarıda yer verdiğimiz bilgiler doğrultusunda, Vergi İdaresinin görüşünün konservatif olduğu, Şirketlerin personellerinin motivasyonunu arttırmak ve şirkete bağlılık duygusunu geliştirmek için gerçekleştirdikleri çeşitli etkinlik ve çalışmalara ilişkin yapılan giderlerin ticari kazançtan indirim konusu yapılmasının mümkün olmadığı yönündedir.
Ayrıca bu işlemler esnasında personele sağlanan ayni/nakdi menfaatin söz konusu olması durumunda ise, sağlanan bu menfaatin “ücret” kapsamında gelir vergisi ve damga vergisine tabi tutularak bordroda gösterilmesi suretiyle ticari kazançtan indirim konusu yapılması söz konusu olacaktır.
Ancak burada her bir harcamanın mahiyeti itibari ile değerlendirilmesi ve yapılan harcamanın,
a- Gerçekten ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi amacıyla yapılıyor olması,
b- Muvazaalı durumlara yer verilmemesi,
c- Giderle kazancın elde edilmesi ve devamı arasında doğrudan ve açık bir nedensellik ilişkisinin varlığının söz konusu olması,
d- Giderin işin ehemmiyeti ve genişliği ile orantılı olması ve
e- Yapılan harcamalara ilişkin yukarıda maddeler halinde yer verdiğimiz konuları ispat edecek belge, doküman ve benzeri kesin delillerle ispat edici bilgilerin sağlanarak harcamanın gerçek mahiyetinin ortaya konulması
f- Personele sağlanan nakdi ve ayni bir menfaat olmaması
şartıyla söz konusu harcamaların doğrudan gider olarak dikkate alınması (kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmaması) söz konusu olacaktır.
Örneğin, şirketler arası hali saha maç organizasyonlarında personel motivasyonunun artırılması ve bunun yanında oyuncuların formalarında şirket amblem ve logosu bulundurularak gerçekleştirilen şirket tanıtım ve reklam faaliyetlerine yönelik harcamaları ticari kazançtan indirim konusu yapılabilecektir.
Sonuç olarak vergi mevzuatımızda “ticari kazancın elde edilmesi ve devamı için yapılan genel giderlerin” hangi giderler olduğu açıkça düzenlenmemiştir. Dolayısıyla, “ticari kazancın elde edilmesi ve devamı” anlatımı ile amaçlanan durumların doğru bir şekilde belirlenerek ortaya konulması önem arz etmektedir.
